انواع خلاقیت چیست؟

خلاقیت؛ خصلتی ذاتی اما قابل پرورش

بسیاری از افراد فکر می‌کنند که خلاقیت یک خصلت ذاتی است که هرکسی این خصوصیت را ندارد. البته گروهی از افراد هم معتقد هستند که خلاقیت در وجود همه انسان‌ها قرار دارد و همچنین قابل ارتقا است. همه چیز به انتخاب‌های فرد، چگونگی استفاده از توانایی‌ها و پرورش خلاقیت بستگی دارد. در کسانی که خلاقیت کمتری دارند، می‌توان این خصوصیت را پرورش داد. چرا که این توانایی قابل یادگیری است. در این مطلب می‌خواهیم به این سوال که انواع خلاقیت چیست پاسخ دهیم و برخی از راه‌های تقویت قوای خلاقه را به شما معرفی کنیم.

خلاقیت چیست و انواع آن کدام است

قبل از پاسخ به این سال که انواع خلاقیت در انسان چیست باید دید که اصلا ویژگی خلاقیت چیست و از کجا سرچشمه می‌گیرد. کلمه خلاقیت از خلق کردن می‌آید و معادل فارسی Creativity است. می‌توان گفت که خلاقیت به معنی به وجود آوردن چیزی به شکلی خاص و منحصربه‌فرد است. یعنی فرد خلاق با کم یا زیاد کردن یک چیز و تغییر دادن شکل یا ترکیب کردن آن با چیز دیگر، یک پدیده جدید به وجود می‌آورد.

می‌توان گفت که خلاقیت نوعی تفکر است؛ چرا که برای به وجود آوردن یک چیز جدید باید یک ایده خلاق در ذهن داشت و با تفکر در آن این یک پدیده خاص خلق کرد. همچنین می‌توان به شکل دیگری خلاقیت را تعریف کرد. به این صورت که خلاقیت تلاشی برای به وجود آوردن یک تغییر هدفمند و استفاده از توانایی‌های ذهنی در ایجاد یک تفکر جدید است. به طور کلی می‌توان خلاقیت را به سه دسته تقسیم کرد:

• خلاقیت کلامی: این نوع خلاقیت به نوع کلام و نوشتار برمی‌گردد. معمولا نویسندگان، شاعران و موسیقی‌دانان از این نوع خلاقیت برخوردار هستند. این افراد در سرودن اشعار، نوشتن و نواختن ساز از این خصوصیت خود استفاده می‌کنند. این دسته از افراد دارای هوش کلامی بسیار قوی هستند
• خلاقیت تجسمی: چنین خلاقیتی به نمادها، شکل‌ها و تصاویر مربوط می‌شود. افرادی که نوع خلاقیت آن‌ها تجسمی است، با تصویرسازی ذهنی این نمادها و اشکال را خلق می‌کنند
• خلاقیت فردی: خلاقیت از نوع فردی به خلق تفکر جدید و ایده‌های نو اشاره دارد. افراد خلاق برای تقویت مهارت‌ها، تخصص‌ها و بهبود کیفیت زندگی خود از این نوع خلاقیت استفاده می‌کند. برای این کار می‌توان از دیگران ایده گرفته و با تفکرات خود ترکیب کرده تا یک ایده نو خلق شود

اهمیت پرورش خلاقیت در کودکان

اکنون که به پاسخ این سوال که انواع خلاقیت چیست رسیدیم باید بدانید که خلاقیت با هوش و استعداد متفاوت است؛ چرا که ممکن است کودکی بسیار خلاق باشد اما از هوش بالایی برخوردار نباشد. استعداد داشتن به معنی مستعد انجام کاری بودن است و با خلق کردن تفاوت دارد. کودکان از همان بدو تولد خلاق هستند و به‌مرور یاد می‌گیرند که چگونه خلاقیت خود را نشان دهند. کودکان در هنگام پرورش احساسات خود این کار را انجام می‌دهند. به دلیل اینکه کودکان در حال یادگرفتن نحوه برقراری ارتباط صحیح با دیگران هستند، رشد خلاقیت می‌تواند به رشد عاطفی، جسمی، روحی و اجتماعی آن‌ها کمک کند.

معمولا کودکانی که حس شوخ‌طبعی دارند، به سوالات معلمان خود پاسخ‌های عجیب و غریب می‌دهند و غیرقابل‌پیش‌بینی هستند، خلاقانه فکر می‌کنند. همان‌طور که اشاره کردیم خلاقیت در کودکان از بدو تولد با آن‌ها رشد می‌کند. اما اگر این خصوصیت پرورش پیدا نکند، ممکن است از یک جایی به بعد کم‌رنگ شده و محو شود. والدین و معلمان باید بدانند که پرورش خلاقیت در کودکان چقدر مهم است و این کار باید از همان سنین کودکی شروع شود. در ادامه به بررسی دلایل اهمیت پرورش خلاقیت در کودکان می‌پردازیم.

·         سلامت عاطفی کودکان: پرورش خلاقیت در کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا استرس خود را کنترل کنند. همچنین تفکر خلاق، حل مساله، خود بیانگری و عزت نفس را در کودکان تقویت می‌کند

·         سلامت جسمی کودکان: با پرورش دادن خلاقیت در کودکان سطح انواع هورمون‌های استرس در بدن آن‌ها کاهش می‌یابد و در نتیجه مغز و سیستم ایمنی بدن کودکان عملکرد بهتری خواهد داشت. همچنین انجام فعالیت‌های هنری تجسمی خلاقانه، به پرورش و تقویت مهارت‌های حرکتی در کودکان کمک می‌کند

·         سلامت روانی کودکان: پرورش دادن خلاقیت در کودکان باعث بالا رفتن روحیه، نشاط و تمرکز آن‌ها می‌شود. همچنین به کاهش استرس و اضطراب کودکان کمک می‌کند

چگونه خلاقیت فردیمان را تقویت کنیم

برای اینکه بدانیم چگونه خلاقیت فردی را تقویت کنیم باید به بررسی انواع خلاقیت در کودکان بپردازیم. قبلا به این سوال که انواع خلاقیت چیست و چرا پرورش آن در سنین کودکی اهمیت دارد، پاسخ دادیم. اما باید این نکته را بدانید که کودکان به چند شکل مختلف خلاقیت خود را نشان می‌دهند. انواع خلاقیت در کودکان با مهارت‌های تفکر خلاق، حل مساله، الهام‌گیری و قوه تخیل تقویت می‌شوند.

کودکان با داشتن هر کدام از این مهارت‌ها به نحو منحصر به فردی خلاقیت خود را بروز می‌دهند. با استفاده از مهارت تفکر خلاق، کودک به دنبال راه حل‌ها مختلف یک مساله می‌رود و با جمع‌بندی آن‌ها به یک پاسخ خلاقانه خواهد رسید. با مهارت حل مساله، کودک به سوال پرسیده شده فکر می‌کند و با ذهنیتی که از مسائل پیرامون خود دارد، در تلاش خواهد بود که برای مساله راه حلی پیدا کند. گاهی اوقات کودک این کار را با الهام گرفتن از بزرگ‌ترها و یا دوستان خود یک ایده جدید خلق می‌کند.

راه دیگری که کودکان خلاقیت خود را نشان می‌دهند از طریق قوه تخیل آن‌ها است. کودکان در تخیلات خود دوستانی دارند و حتی گاهی اوقات با آن‌ها صحبت کرده و بازی هم می‌کنند. هرچقدر قوه تخیل کودک قوی‌تر باشد، نشان‌دهنده سطح بالای خلاقیت او است. برای افزایش فردی خلاقیت راه‌های زیادی مثل نقاشی، کامل کردن کارهای نیمه‌کاره، آشپزی، اسباب‌بازی‌ها و موارد دیگر وجود دارد. در ادامه به بررسی برخی از راه‌های افزایش خلاقیت در کودکان می‌پردازیم.

افزایش خلاقیت با نقاشی

برای افزایش خلاقیت کودک نباید از کتاب‌های آماده که بیشتر برای رنگ‌آمیزی و کپی کردن نقاشی‌ها هستند، استفاده کنید. چرا که با این کار ذهن کودک با نقاشی درگیر نمی‌شود و نمی‌توان ایده جدید خلق کند. به همین دلیل شما باید کودک را آزاد بگذارید تا یک نقاشی با قوه تخیل خود بکشد. این کار باعث می‌شود که کودک به چیزی که می‌خواهد نقاشی کند فکر کند و با این کار خلاقیت خود را افزایش دهد.

نقش کامل کردن کارهای نیمه‌کاره در افزایش خلاقیت

در روش تمام کردن کارهای نیمه‌کاره می‌توانید سطح خلاقیت کودک را بسنجید و به افزایش سطح آن کمک کنید. به عنوان مثال می‌توانید یک کتاب داستان را برای کودک بخوانید و از نیمه‌های آن کتاب را ببینید و از کودک بخواهید که داستان را هرگونه که دوست دارد ادامه دهد. به این صورت، کودک تلاش می‌کند با استفاده از قدرت تخیل خود داستان را به زبان خود ادامه دهد. در نتیجه با این تمرین خلاقیت کودک بیشتر می‌شود.

افزایش خلاقیت کودکان با آشپزی

آشپزی یکی از جذاب‌ترین راه‌های افزایش خلاقیت در کودک به شمار می‌رود. به کودک خود اجازه دهید که مواد مختلف را امتحان کرده و با هم ترکیب کنند. حتی به آن‌ها آزادی عمل بدهید تا هر موادی که می‌خواهند استفاده و جایگزین کرده و ببینید که چه نتیجه‌ای خواهد داشت. کودک در واقع با چشیدن، بوییدن و لمس کردن مواد آن‌ها را بررسی کرده و موارد مورد نظر را انتخاب می‌کند. این کار تفکر خلاق را در کودک پرورش داده و خلاقیت او را افزایش می‌دهد.

استفاده از اسباب‌بازی‌ها برای افزایش خلاقیت

اگر به پاسخ این پرسش که انواع خلاقیت چیست رسیده باشید، می‌توانید بفهمید که بسیاری از اسباب‌بازی‌ها می‌توانند در افزایش خلاقیت کودک کمک کنند. سه راه افزایش خلاقیت کودکان با اسباب‌بازی، مکعب روبیک، لگوها و بوردگیم‌ها هستند. هر کدام از این سه راه افزایش خلاقیت به نحوی روی قدرت خلاقیت کودک تاثیر می‌گذارند. مکعب روبیک یک وسیله بازی است که به کودک کمک می‌کند تا به مسائل از زوایای مختلف نگاه کند و به حل مساله بپردازد.

لگوها هم قوه تخیل و تفکر خلاق کودک را تحریک می‌کنند. کودک برای ساختن شکل‌های مختلف باید از قدرت تخیل خود برای تجسم شکل مورد نظر استفاده کند. همچنین برای ساخت شکل مورد نظر با لگو باید سازه را از زوایای مختلف بررسی کند تا بتواند آن را بسازد. بنابراین سطح خلاقیت کودک با به‌کارگیری تفکر خلاق و قوه تخیل به شدت افزایش پیدا می‎کند.

افزایش خلاقیت به صورت دسته‌جمعی

راه‌های افزایش خلاقیت کودکان بسیار زیاد و متنوع است. یکی از راه‌هایی که می‌تواند به افزایش خلاقیت کودکان کمک کند، بازی‌های دسته‌جمعی است. به عنوان مثال بردگیم‌ها از جمله بازی‌های دسته‌جمعی به شمار می‌روند. بردگیم‌ها هم ذهن کودک را برای حل مساله‌های مختلف به چالش می‌کشند و او را مجبور می‌کنند که به تفکر خلاق روی بیاورد تا بتواند مساله‌ها از هر زاویه‌ای که برای آن‌ها قابل‌درک است بررسی کنند. چنین بازی‌هایی تاثیر زیادی در افزایش خلاقیت کودکان دارند.

نحوه به‌کارگیری خلاقیت در زندگی

همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، خلاقیت انواع مختلفی دارد که هر کدام در جنبه‌های مختلف زندگی قابل استفاده هستند. با فهمیدن پاسخ این سوال که انواع خلاقیت چیست، می‌توان درک کرد که خلاقیت کلامی، تجسمی و فردی می‌تواند در انتخاب شغل و پیشرفت در آن کمک کند. همچنین هرکسی می‌تواند در انتخاب روش زندگی از خلاقیت فردی خود استفاده کند و به حل مسائل پیش رو در زندگی خود بپردازد. در مسیر شغلی با استفاده از خلاقیت کلامی و تجسمی می‌توانید پیشرفت زیادی داشته باشید. تبلیغ شغل، نحوه انجام دادن کار و موارد دیگر برای پیشرفت به خلاقیت نیاز دارند.

افزایش هوش فردی با افزایش خلاقیت

در این مطلب به این سوال که انواع خلاقیت چیست پاسخ دادیم و راه‌های افزایش آن را بررسی کردیم. با انجام یک سری از فعالیت‌ها می‌توان خلاقیت را افزایش داد که از جمله آن‌ها می‌توان به استفاده از بازی‌ها و رو آوردن به هنرهایی مانند نقاشی اشاره کرد. افزایش خلاقیت به میزان تسلط بر بعضی مهارت‌ها مثل تفکر خلاق، حل مساله، الهام‌گیری و قوه تخیل بستگی دارد. هر چه بیشتر از این فاکتورها استفاده شود، خلاقیت شخص افزایش پیدا می‌کند. همان‌طور که قبلا اشاره کردیم که هر چه سطح خلاقیت یک فرد بالاتر باشد، هوش کلامی و تجسمی او بیشتر می‌شود و در نتیجه به طور کلی هوش فردی شخص افزایش پیدا می‌کند.